Jajka są jednym z najbardziej uniwersalnych symboli Wielkanocy w Europie. Tradycja tworzenia wyrobów, które je przypominały, sięga czasów średniowiecznych.
Wielki Post – podobnie jak dzisiaj – w średniowieczu trwał 40 dni. W tym okresie zabraniało się spożywania wielu produktów: mięsa, tłuszczów, mleka czy jaj (post w czasie przedwiośnia był naturalny także przed epoką chrześcijańską ze względu na trudności w pozyskaniu pożywienia). Wielu kreatywnych kucharzy i zamożnych pań domu kombinowało w kuchni nad urozmaiceniem jarskiego menu w taki sposób, by nasycić oczy i pokazać się przed gośćmi. Tworzono wówczas nie tylko imitacje mięsa, ale też jajek.
W posiadaniu Brytyjskiej Biblioteki znajduje się XV-wieczna książka kucharska (1430–1440, Harley MS 279) z przepisem na udawane jajka z pasty migdałowej. Wykonanie wymagało zdolności manualnych: pastę należało umieścić w oczyszczonych skorupkach jaj. W środku znajdowało się „żółtko” – barwiona pasta migdałowa z szafranem. Inna wersja udawanych jajek zawierała ikrę szczupaka lub innej ryby.
Zakazane w poście produkty wracały na stół w Wielkanoc, a wraz z nimi dekorowane jajka. Pierwsza udokumentowana wzmianka w Anglii pochodzi z ksiąg rachunkowych króla Edwarda I, z 1290 r.: 450 ugotowanych jaj – barwionych lub ozdobionych złotym liściem.
Transkrypcja z oryginału na Eyroun in lentyn:
Take Eyroun & blow owt þat ys with-ynne ate oþer ende; þan waysshe þe schulle clene in warme Water; þan take gode mylke of Almaundys, & sette it on þe fyre; þan take a fayre canvas, & pore þe mylke þer-on, & lat renne owt þe water; þen take it owt on þe cloþe, & gader it to-gedere with a platere; þen putte sugre y-now þer-to; þan take þe halvyn- dele, & colour it with Safroun, a lytil, & do þer-to pouder Canelle; þan take & do of þe whyte in the neþer ende of þe schulle, & in þe myddel þe ȝolk, & fylle it vppe with þe whyte; but noȝt to fulle, for goyng ouer; þan setter it in þe fyre & roste it, & serue forth (transkrypcja: Thomas Austin, ‘Two Fifteenth-Century Cookery-Books’, The Early English Text Society, London: 1888).
Za: The British Library Fot. Scrambled, not stirred: recipe for ‘Eyroun in lentyn’, imitation eggs of almond paste for Lent from a cookery book, England, c. 1430–1440, Harley MS 279, f. 32v
Comments