Obszywanie dziurek

Średniowiecze przełomu XIV i XV w. to epoka guzikozy – zapinano na guziki lub sznurowano wszystko, co było możliwe, a obrabianie dziurek stało się elementem dekoracji. Jak to robiono?

OCZKA Obszywanie dziurek metodą splątania nici w „oczko” stosowano do każdego rodzaju tkanin. W londyńskich zbiorach znajdujemy choćby fragmenty ubrań z wełny, obszywane jedwabną nicią. Na innym egzemplarzu z jedwabiu można zauważyć dziurkę przy dziurce w odległości 22 mm od siebie. Z kolei na znalezisku z jedwabiu z końca XIV w. możemy naliczyć 46 dziurek na długości 31,5 cm – dziurki na sznurek robiono więc prawie co 7 mm. Po zakończeniu obszywania jednego oczka nie ucinano nitki, ale przewlekano ją między materiałami do następnej dziurki. Długa na ramię nitka mogła wystarczyć nawet na sześć oczek.

DZIURKI NA GUZIKI Otwory na dziurki na guziki różniły się od siebie. Te przy mankietach miały wielkość 7-10 mm, z kolei dziurki na przodzie stroju – ok. 14 mm. Fragmenty stroju pod brodą miały otwory wielkości 11-14 mm. Jak głęboko sięgała nitka w dziurce? Według wykopalisk londyńskich, holenderskich oraz Herjolfsnes, na małych otworach krawędź wynosiła ok. 1-1,5 mm, a odległość między kolejnym wkłuciem igły – 0.5 mm. Przy dużych dziurkach – nitka sięgała ok. 2 mm od brzegu.

Bardzo często wełniane tkaniny w miejscu dziurek wzmacniano listwą z lnu, by napięty materiał nie rozciągał się. Nie ma jednak żadnych dowodów na to, że miejsca dziurek najbardziej narażone na zużycie wzmacniano poprzez zagęszczenie nici – dowody na tę metodę znajdujemy dopiero na XVI-wiecznych znaleziskach.

Brzegi zakańczano zwykle wyplataną na tabliczkach mini-krajką.

Metodę wykańczania dziurek stosowano nie tylko do luźnych czy oblegających strojów, ale też na przykład do ornamentów lub do haftowanych jedwabiem poduszek. Wtedy taką drogocenną poszewkę zapinano na guziki albo przez oczka przekładano metalowe zapięcia.

Za: ‘Textiles and Clothing: Medieval Finds from Excavations in London, c.1150-c.1450’ by Elisabeth Crowfoot, Frances Pritchard, Kay Staniland,1992, Museum of London