Serce już w starożytności traktowane było jako siedziba uczuć, myśli czy rozumu. W średniowieczu upatrywano w nim siedziby duszy, choć szukano jej i w innych narządach, jak płuca, krew, czy mózg. Choć sobór vienneński w 1311 roku rozstrzygnął ten problem, twierdząc, że dusza zamieszkuje w całym ciele i w każdej jego części, serce pozostało siedliskiem miłości.
Nie wiadomo właściwie, skąd wziął się symboliczny kształt serca, bo nie jest on podobny do ludzkiego organu. Na ten temat powstało wiele teorii.
MIŁOŚĆ BEZ KONSEKWENCJI
Jedna z popularniejszych twierdzi, że kształt serca wywodzi się od owocu lub nasion dawno wymarłego sylfionu (Silphium), rośliny zbliżonej wyglądem do ogromnego koperku (rodzina Apiaceae), przedstawionego na starożytnej monecie z Cyreny. Pozyskiwana z sylfionu żywica była w starożytności powszechnie używana jako ziołowy środek pobudzający, a zarazem antykoncepcyjny i wczesnoporonny. Substancję tę starożytni Rzymianie cenili tak wysoko, iż przechowywano ją w państwowym skarbcu razem ze srebrem i złotem. Zastosowanie sylfionu i kształt jego owocków nierozerwalnie związały się w ludzkiej wyobraźni ze sferą miłosną.
Jednak sylfion wymarł ok. 100 roku n.e., a najwcześniejsze użycie serca jako symbolu miłości miało miejsce dopiero w połowie XIII wieku.
SERCE NA DŁONI
Pierwsze znane przedstawienie serca jako symbolu romantycznej miłości pochodzi z około 1250 roku. Pojawia się na miniaturze zdobiącej duże „S” we francuskim rękopisie "Roman de la Poire". Obraz przedstawia kochanka klęczącego przed swoją ukochaną i ofiarującego jej swoje serce. Przypomina ono szyszkę trzymaną do góry nogami, czubkiem do góry, zgodnie ze średniowiecznymi opisami anatomicznymi.
Na fresku w kaplicy Scrovegni (Padwa), autorstwa Giotto z 1305 roku możemy zobaczyć alegorię miłosierdzia (caritas), oddającą swoje serce Jezusowi Chrystusowi. To serce jest również przedstawione w kształcie odwróconej szyszki.
ZMIANA ORIENTACJI
Wgniecenie w części serca naprzeciw ostrego wierzchołka pojawia się na przedstawieniach z pierwszej połowy XIV wieku. Początkowo jest ono delikatne, z czasem staje się coraz wyraźniejsze. Równocześnie następuje odwrócenie serca czubkiem w dół. Zmienia się także jego kolor. Aby nadać mu bardziej ciepłego, a jednocześnie metaforycznego charakteru, coraz częściej zmienia się go na czerwony. Czerwień kojarzona jest z krwią, jednocześnie będąc symbolem szczęścia, dobrej kondycji fizycznej i zdrowia. Nowoczesne, wcięte czerwone serce jest używane na kartach do gry od końca XV wieku.
KOBIECE KSZTAŁTY
Inne teorie dotyczące pochodzenia znanego nam obecnie kształtu serduszka mówią, że symbol ten reprezentuje kształt erotycznych części kobiecego ciała, takich jak pośladki lub piersi. Przypomnijmy, że do XV wieku symbol serca był zwykle przedstawiany wierzchołkiem do góry.
Ikon. Romans Aleksandra, połowa XIV wieku, Bodleian Library MS Bodl. 264.
Comments