Spośród wszystkich wielkich rodów panujących w pełnym i późnym średniowieczu to właśnie ANDEGAWENÓW uważa się za najpotężniejszą dynastę w tym okresie. Zasiadali nawet na polskim tronie.
POCHODZENIE
Andegawenia to kraina historyczna w zachodniej Francji, w dorzeczu dolnej Loary. W X wieku była hrabstwem francuskim. W 1154 r. przeszła w posiadanie Plantagenetów, a następnie jako księstwo została podporządkowana Francji.
To z tej krainy – jako boczna linia Kapetyngów – wywodzi się ród, założony w XIII w. przez Karola I Andegawena. Uznaje się go za twórcę tzw. trzeciej dynastii andegaweńskiej (pierwsza wygasła w XI w., a drugą byli Plantageneci, którzy w kolejnych stuleciach panowali w Anglii).
Karol Andegaweński był młodszym bratem króla Francji Ludwika Świętego. Dzięki „małżeństwu stulecia” z Beatrycze, córką ostatniego hrabiego Prowansji, został władcą drugiej obok Andegawenii potężnej krainy. Zyskał tym także liczne porty na Morzu Śródziemnym i bazy wypadowe do Italii, która pozostawała pod panowaniem Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego – rodu Hohenstaufów.
SYCYLIA
Przeciwko Hohenstaufom w regionie opowiadał się papież Urban IV. Uważał on, że ziemie na południe od Rzymu – nazywane wówczas Sycylią – należą do głowy Kościoła. Obiecywał więc młodszym braciom królów Francji lub Anglii koronę za pokonanie niemieckiej dynastii.
Mimo próśb i zakazów Ludwika Świętego Karol stanął w szranki o tron. Po kilku latach wojny w 1268 r. pokonał pretendenta Konradyna, wnuka cesarza Fryderyka II, i rozpoczął swoje panowanie. Dzięki sojuszom ze stronnikami papiestwa na północy Italii – umocnił wpływy na całym półwyspie. Wymienioną datę uważa się za początek potęgi Andegawenów.
Karol rządził twardą ręką, ale sprawiedliwie. Mimo to przeciwko niemu wybuchł bunt, nazywany „nieszporami sycylijskimi”. Przeciwnicy wezwali na tron króla Aragonii, który de facto stał się władcą Sycylii. Zarówno Karol I, jak i jego syn Karol II Kulawy do końca swoich dni próbowali odzyskać włoskie państwo (potem, po uniezależnieniu się władz Sycylii - nazywane królestwem Neapolu).
WĘGRY
Po wymarciu rodu Arpadów w linii męskiej pod koniec XIII w. w kolejce po władzę ustawili się liczni spokrewnieni z dynastią pretendenci, m.in.: Habsburgowie, Przemyślidzi czy Andegawenowie sycylijscy/neapolitańscy właśnie. O koronę walczył Karol Martel z Andegawenów – syn Karola II i Marii Węgierskiej (królewny z rodu Arpadów), jednak założył ją dopiero jego syn Karol Robert (1308–1342).
NEAPOL
W czasie, gdy Andegawenowie zdobywali Węgry z Chorwacją, wciąż toczyli walkę o odzyskanie Sycylii spod wpływów Aragonii. Zabiegał o nią Robert, młodszy syn Karola II. Pokonał Luksemburczyków i zachował tron, jednak z powodu śmierci swojego syna na następczynię wyznaczył swoją wnuczkę Joannę.
Sytuacja Joanny I na tronie była bardzo niepewna. Aby umocnić władzę, zawarła układ z Węgrami: wyszła za Andrzeja – brata króla Ludwika Węgierskiego (króla Polski) i syna Elżbiety Łokietkówny (a więc wnuka Władysława Łokietka). Tym sposobem zjednoczono dwie linie Andegawenów, które wywodziły się z Włoch.
Niedługo po ślubie Andrzej został jednak zamordowany pod sypialnią żony. Andegawenowie z Budy uznali Joannę za winną i wytoczyli przeciwko niej działa. W 1348 r. Ludwik zajął Neapol, kazał ściąć m.in. swojego krewniaka z Durazzo z młodszej (czwartej) linii Andegawenów, którzy rządzili w Albanii. Joanna uciekła do Prowansji.
Po walkach, które nie przyniosły rozstrzygnięcia, podpisano traktat, na mocy którego Ludwik Węgierski zagwarantował sobie prawo do korony neapolitańskiej po bezdzietnej śmierci Joanny. Ostatecznie tron neapolitański przypadł księciu Achai Karolowi III z Durazzo, kuzynowi Ludwika, prawnukowi po mieczu Karola II Kulawego Andegaweńskiego.
DURAZZO
Po śmierci Ludwika Węgierskiego w 1382 r. Karol III z Durazzo wysunął pretensje do tronu w Budzie. Był on wówczas jedynym żyjącym męskim przedstawicielem dynastii Andegawenów. Zderzył się jednak z oporem Marii (siostry Jadwigi, króla Polski), szykowanej na następczynię króla Węgier. W trakcie walk zabita została matka księżniczek – Elżbieta Bośniaczka.
KONIEC ANDEGAWENÓW
Pod koniec XIV w. Europie panowało dwóch przedstawicieli Andegawenów:
1. Jadwiga, król Polski - prawnuczka Karola Martela i Władysława Łokietka – do 1399 r.
2. Władysław, król Neapolu i tytularny król Węgier od 1403 – syn Karola III z Durazzo.
Po śmierci Władysława w 1414 r. (szykowany był na tron węgierski, stąd nietypowe w regionie imię) tron objęła jego siostra Joanna II. Ona również nie miała własnego potomka, więc aby umocnić słabą pozycję, usynowiła króla Aragonii – Alfonsa V. Ustanowiła go tym samym swoim następcą w Neapolu.
Wraz z Joanną II w 1435 r. wygasła III dynastia Andegawenów. Wciąż trwały jednak walki o Neapol między Aragończykami a francuskimi Andegawenami, ostatecznie jednak wszystkie linie Andegawenów wygasły w 1481 r.
Za: prof. Jerzy Pysiak, https://audycje.tokfm.pl/podcast/68597,Najpotezniejsza-dynastia-sredniowiecza
Ikon. Charles d’Anjou couronné roi de Sicile, XIV c.
Comments